Witte vlekken van het risicomanagement

Bij het beoordelen van onzekerheden en het maken van rationele keuzes blijken mensen gemakkelijk de plank mis te slaan. Toch zijn dit factoren die onontbeerlijk lijken bij het goed organiseren van risicomanagementprocessen.

Veel tijd en energie wordt gestopt in het in kaart brengen van risicofactoren waarvan we ons bewust zijn. Daarbij wordt er vanuit gegaan dat het mogelijk is deze factoren rationeel te benaderen, voor een groot deel te kwantificeren en zo in een beleid of protocol te vangen en onschadelijk te maken. Als dat lukt, voelen we ons zelfverzekerd en succesvol.

Onbekende risico’s bestaan niet
Lastig wordt het op met moment dat blijkt dat we ons van een deel van de bekende risico’s niet bewust zijn, met als gevolg dat ze buiten het beleid zijn gebleven. Dan worden we al wat minder zeker van ons vermogen om de relevante aspecten in kaart te brengen en te beheersen. Helemaal onrustig worden we als we ons realiseren dat er onbekende risico’s zijn. Dat er die er zijn (de ‘unknown unknowns’) wijzen we simpelweg af. Ook de aanname dat het mogelijk lijkt risico’s rationeel te benaderen moeten we helaas loslaten. Met een verwijzing naar het werk van Kahneman werd duidelijk dat mensen op voorspelbare manieren de mist in blijken te gaan bij het beoordelen van onzekerheden en het maken van rationele keuzes.

Dialoog aangaan
De grote vraag is dan: maar wat moeten we dan? Gelukkig zijn er wel antwoorden. Via het aangaan van een dialoog met alle betrokkenen kun je bijvoorbeeld in een zorgvuldig proces van luisteren de telkens herhaalde signalen uit de ruis filteren. Dit is weliswaar lastig - in het begin weet je niet waar je precies naar zoekt - maar het proces is wel bruikbaar om kennis die onbewust in een organisatie aanwezig is te achterhalen. Ook via het framen van mensen kun je proberen het selectieve proces dat informatieverzameling is te deprogrammeren.

Afdeling ‘Risico beheer en techniek’
Verheugend nieuws is dat KIVI- NIRIA een afdeling ‘Risico beheer en techniek’ heeft opgericht. Deze stelt zich ten doel het begrip van en voor risicomanagement te verbeteren door het zoeken naar samenwerking en communicatie. Het is zeer te hopen dat KIVI-NIRIA met de resultaten actief de publiciteit zal zoeken, omdat die waarschijnlijk bruikbare inzichten opleveren. Dit is met name van belang voor alle organisaties die nog rationeel zijn ingericht, waardoor men met de handen in het haar de ongrijpbaarheid van de werkelijkheid aanschouwt.

In een kort interview vertelt Delio Bearzatto meer over de de 'Witte vlekken' in het risicomanagement.

Sprekers: Delio Bearzatto en Rob Schouten (M-Ventures) en Jan Meissen (KIVI-NIRIA)
Voorzitter: Anne Michiels van Kessenich (gemeente Haarlem)

 Presentatie Delio Bearzatto en Rob Schouten

 

Presentaties en foto's jaarcongres Relevant 2013