Voorschriftengebied

Wat is de juridische betekenis van het bouwvoorschriftengebied?
Op grond van artikel 5.14, derde lid van het Bkl moet de gemeente in het omgevingsplan in elk geval de locaties in een brand- of explosieaandachtsgebied waar een zeer kwetsbaar gebouw is toegelaten aanwijzen als brand- of explosievoorschriftengebied. Deze aanwijzing betreft zowel benutte als nog niet benutte bebouwingsmogelijkheden voor een zeer kwetsbaar gebouw. De aanvullende bouwtechnische eisen gelden alleen voor nieuwbouw.

Als in een omgevingsplan een (deel van een) brand- of explosieaandachtsgebied is aangewezen als bouwvoorschriftengebied, gelden in dat gebied alleen voor nieuw te bouwen gebouwen aanvullende bouwvoorschriften. Dit volgt uit het eerste lid van artikel 4.1 van het Bbl.

De aanvullende bouwvoorschriften zijn opgenomen in de artikelen 4.90 tot en met 4.96 van het Bbl. Deze aanvullende bouwvoorschriften zijn geformuleerd als prestatie-eisen die tot doel hebben de gevolgen van een van buiten komende brand of explosie voor personen in een gebouw te beperken. Voor de bescherming tegen gifwolken gelden generieke eisen die onafhankelijk van een aandachtsgebied voor nieuw te bouwen gebouwen gelden.

Wanneer geldt er een bouwvoorschriftengebied?
Een bouwvoorschriftengebied geldt zodra een (deel van een) brand- of explosieaandachtsgebied in een omgevingsplan is aangewezen als bouwvoorschriftengebied. In het Invoeringsbesluit wordt geregeld hoe wordt omgegaan met een al verleende omgevingsvergunning voor het bouwen van een gebouw of voor een aanvraag van een omgevingsvergunning voordat de aanwijzing in het omgevingsplan heeft plaatsgevonden. Ook zal uit het overgangsrecht in het Invoeringsbesluit duidelijk worden binnen welke termijn de aanwijzing in het omgevingsplan voor locaties waar een zeer kwetsbaar gebouw is toegelaten moet plaatsvinden.

Welke functie heeft een bouwvoorschriftengebied?
Een bouwvoorschriftengebied dient er toe om de gebruikers van gebouwen aanvullende bescherming te bieden tegen de gevolgen van een van buiten komende brand of explosie. 

Door de verplichte aanwijzing in het omgevingsplan van locaties binnen een brand- of explosieaandachtsgebied waar een zeer kwetsbaar gebouw is toegelaten als brandvoorschriftengebied respectievelijk explosievoorschriftengebied, worden gebruikers van nieuwe zeer kwetsbare gebouwen beschermd tegen een van buiten komende brand of explosie waar een gevaarlijke stof bij betrokken is. Bij een zich ontwikkelend incident met brand of explosie wordt gebruikers van zeer kwetsbare gebouwen een vergelijkbaar handelingsperspectief geboden met dat van zelfredzame personen. Deze kunnen immers een gebouw ontvluchten en binnen een half uur op veilige afstand zijn. Voor een ziekenhuis kan deze ontruimingstijd oplopen tot meer dan 24 uur. Daarom moeten locaties voor zeer kwetsbare gebouwen die binnen een aandachtsgebied liggen altijd in het omgevingsplan worden aangewezen als bouwvoorschriftengebied.

Deze omgevingsmaatregel kan daarnaast ook worden overwogen voor een beperkt kwetsbaar of kwetsbaar gebouw binnen een risicogebied externe veiligheid, als bedoeld in artikel 5.16 van het Bkl. Hier is het risico immers veel hoger door de ligging tussen bedrijven die met gevaarlijke stoffen werken. 

Het nut en de noodzaak van de aanwijzing van een voorschriftengebied dienen, vanwege de relatief hoge kosten, goed te worden onderbouwd. De aanwijzing van het bouwvoorschriftengebied kan reden zijn om nieuwbouw buiten dit gebied te laten plaatsvinden. Omgekeerd kan de aanwijzing in een groeikern worden toegepast om de risico’s van bouw dichter bij de risicobron aanvaardbaar te maken.

Hoe vindt de bestuurlijke afweging plaats?
Op grond van het derde lid van artikel 5.14 kan de gemeente besluiten om een deel van het aandachtsgebied niet aan te wijzen als bouwvoorschriftengebied. Deze bevoegdheid geldt niet voor locaties in het omgevingsplan waar een zeer kwetsbaar gebouw is toegelaten. Hier is de verplichting tot aanwijzing van het bouwvoorschriftengebied in het omgevingsplan dwingend en heeft de gemeente geen afwegingsruimte.

De reden dat voor de aanwijzing een besluit nodig is (het omgevingsplan) ligt in het feit dat de gemaakte afweging door de rechter in beroep getoetst kan worden. Op deze wijze kunnen burgers en bedrijven invloed uitoefenen om hun eigen belangen te beschermen; dat belang kan óók de instandhouding van het bouwvoorschriftengebied zijn.

Bij de afweging om (niet) tot aanwijzing van een bouwvoorschriftengebied over te gaan kunnen de hoogte van het risico dat de activiteit veroorzaakt en de evenredigheid van kosten en baten een rol spelen. In de Handreiking omgevingsveiligheid van het RIVM wordt op het nut en de noodzaak van het treffen van aanvullende bouwtechnische maatregelen ingegaan.

Kan een bewoner of bedrijf aanspraak maken op nadeelcompensatie wanneer door een nieuw besluit een nieuw voorschriftengebied over zijn/haar woning of bedrijf ligt en bij nieuwbouw dus aanvullende bouwkundige maatregelen (BBL) genomen moeten worden?
Ja, daarvoor gelden de regels over nadeelcompensatie in de Awb en Ow. Dit wordt een nieuwe systematiek. Enkele high lights:

• Schade-oorzaak: omgevingsvergunning, projectbesluit, omgevingsplan, algemene regel of maatwerkvoorschrift
• Instructieregels zijn tot de overheid gericht en vormen dus géén schade-oorzaak
• Schade-moment: omgevingsvergunning, of (indien geen omgevingsvergunning nodig)feitelijk starten van de activiteit / melding
• Dus geen maximale planologische mogelijkheden

Kan een bouwvoorschriftengebied ruimer zijn dan een aandachtsgebied?
Nee, zie art. 5.14 Bkl.

Ga terug naar de hoofdpagina vragen en antwoorden voer de omgevingswet (FAQ)